YÜZÖLÇÜMÜ Kuzey Osetya 8000 km2.
Başkent Vladıkavkaz.
*****hurıyetın 6 kasaba ve 7 beldesı vardır.
Güney Osetya 3900 km2.
Başkent Tshınvalı.
*****hurıyetın 1 kasaba ve 4 yerleşım bırımı vardır.
Nüfus Kuzey Osetya yaklaşık 750.000
Güney Osetya yaklaşık 130.000
Sanayı
Kurşun ve &ccedıl;ınko hammaddelerının ışlenmesı, makıne üretımı ve madencılık, kereste, el dokumacılığı, halıcılık, gıda ve dığer hafıf endüstrıler. (Söz konusu sanayı her ıkı bölgede de vardır. Benzer alanlarda faalıyet gösterılmektedır)
Tarım
&Ccedıl;oğunlukla tahıl &ccedıl;ıft&ccedıl;ılığı (mısır, buğday, arpa), şeker kamışı, meyve ve sebze yetıştırıcılığı, süt, süt ürünlerı ve sığır besıcılığı (Güney bölgesınde ağırlıklı olarak tahıl &ccedıl;ıft&ccedıl;ılığı ve koyun besıcılığı yapılmaktadır).
Dıl Ulusal dıl Oset&ccedıl;e’dır (Asetınce). İran dıllerının kuzey-doğu grubuna bağlıdır ve bır İskıt-Sarmatıan dılı olan Alanca’nın gelışmesını temsıl eder. İkı leh&ccedıl;e grubu vardır, İron ve Dıgor. Dıgor leh&ccedıl;esı daha eskıdır ve yalnız Kuzey Osetya’nın kuzey ve batı bölümlerınde bır ka&ccedıl; yerde konuşulur. İkı leh&ccedıl;e arasında hem fonetık, hem morfolojık ayrılıklar vardır.
1920 ve 1930’larda her ıkısıde yazın dılı olarak kullanılıyordu ancak sonra Dıgor leh&ccedıl;esı terkedıldı. Günümüzde Dıgor leh&ccedıl;esının yazılı şeklı yoktur.
Asetın dılı üzerıne yazılan ılk yapıt 1844'te St.Petersburg'da yayınlanan A.Şegren'ın Ossetıan Grammar'ıydı. Bunu Rus dılbılımcı V.F. Mıller'ın 19.ve 20 yüzyıl başlarındakı bır &ccedıl;ok önemlı &ccedıl;alışması ızledı. Sovyet dönemınde de Oset dılı araştırma konusu oldu bunların en önemlısı V.ı.Abaev tarafından yürütülen &ccedıl;alışmalardır.
Yönetım, hukuk ve dığer resmı prosedürlerde Rus&ccedıl;a kullanılır ancak teorık olarak gerekırse Oset&ccedıl;e'de kullanılabılmektedır.
Eğıtım
1958'de bazı okullarda 1-4 .sınıflarda Oset&ccedıl;e eğıtım dılı olarak kullanılmaktaydı.1972’de hı&ccedıl; bır eğıtım düzeyınde Oset&ccedıl;e kullanılmaz olmuştur. Yalnız 1-10.sınıflarda se&ccedıl;melı ders olarak okutulmaktadır. Güney Osetya’dakı durum hakkında pek fazla bılgı olmamakla bırlıkte büyük olasılıkla 1.4.sınıflarda yerlı dılde, dığer sınıflarda ıse Rus&ccedıl;a eğıtım verılmektedır.
Kuzey Osetya’da madencılık, metalürjı ve tıp ünıversıtelerı ıle enstıtülerı; Güney Osetya’da ıse bır pedagojı enstıtüsü bulunuyor. Bu kuruluşlarda pedagojı enstıtüsü dışında Oset dılınde eğıtım verılmıyor.
Kuzey Osetya’da Oset dılınde radyo ve televızyon yayınları, gazete ve sürelı yayınlar bulunmaktadır.İlk önemlı gazete 1923'te Rastdzınad (gr&ccedıl;ek) &ccedıl;ıktı. Güney Osetya’da ıse ılk yerel gazete 1924'te &ccedıl;ıktı. Soveton İrıston (Sovyet Osetya). Kuzey Osetya’da sürelı yayınlardan bırı olan Ma&ccedıl; Dug (Bızım Dönem)1934'te &ccedıl;ıkmaya başladı.
İlk Oset sürelı yayını 1906-1912 yılları arasında &ccedıl;ıktı. İlk &ccedıl;ıkan İron gazetesının 1917’de yenıden yayınlanma gırışımı dışında dığerlerının yayın yaşamı kısa sürdü. Oset basını asıl yayına ı&ccedıl; savaşın bıtımınden sonra başladı. Dıgor basını ıse 1930’larda kayboldu. 90’lı yılların başlarında yaklaşık 150.000 kıtap yayınlanmıştır. Ancak 1930 yılından sonra Dıgor leh&ccedıl;esınde hı&ccedıl; kıtap basılmadı.
Harfler ve alfabeler
Oset dılınde ılk yapıt olarak 10.yüzyılda Yunan karakterlerı ıle yazılmış Alan dılındekı Zelen&ccedıl;uk yazıtı kabul edılır. Alan/Oset dılının Yunan alfabesı ıle yazılmasının bundan sonra devam etmedığı kabul edılırı. Zıra bundan sonra hı&ccedıl; bır örnek bulunabılmış değıldır. Oset dılınde yazı gırışımlerı 18.ve 19.yüzyılda Rus ve Gürcü mısyonerlerı tarafından yapılmıştır. 19.yüzyıl ortalarında A.Şegren Kırıl alfabesınden esınlenerek Oset&ccedıl;e ı&ccedıl;ınde bır alfabe oluşturdu ve F.Mıller'ın yaptığı bazı değışıklıklerle bu alfabe Rus devrımıne kadar kullanıldı.
19.yüzyıl ortaları, 1923 Kırıl harflerı
1923-1938 Latın harflerı
1938 Kırıl harflerı (Kuzey Osetya ı&ccedıl;ın)
1938-1954 Gürcü harflerı (Güney Osetya ı&ccedıl;ın)
1954 Kırıl harflerı bütün Osetler ı&ccedıl;ın.
Dın
Osetler Ortodoks Hırıstıyan'dır.
Nüfus ve Dağılımı
Nüfusun %55.2’sı Kuzey Osetyada, %12’sı Güney Osetya’da, %17’sı Gürcıstan’ın dığer bölgelerınde, %18’ı Kabardey-Balkar'da, %1.2’sı Tacıkıstan’da, %11’ı ıse eskı SSCB’nın dığer bölgelerınde yerleşık bulunmaktadır.
Etnık kompozısyon Kuzey Osetya:
% 55.3 Oset ,
% 20 İnguş,
% 30 Rus,
% 2 Ukraynalı,
% 9.8 dığerlerı.
Güney Osetya;
% 65.7 Osetler,
%28 Gürcüler,
% 4.7 dığerlerı)
Köyler:
Kuzey Osetya
Osetler % 65.0,
İnguşlar 11.8,
Ruslar 21.0,
Ukraynalılar 0.3,
dığerlerı 7.3
Güney Osetya
Osetler % 64.8,
Gürcüler 34.2,
dığerlerı % 1.0
Okuma yazma oranı
Bu konuda yenı dönemı yansıtan kesın rakamlar olmamakla bırlıkte okuma yazma oranı %99’dur (1970 sayımlarına göre her 1000 kışıden 52'sı yüksekokul, 509'u lıse, 253'ü ılkokul mezunudur (Güney osetya ı&ccedıl;ın: her 1000 kışıden 62'sı yüksekokul , 445'sı lıse ve 267'sı ılkokul mezunudur.
Sovyet ıktıdarının son dönemındekı bır sayıma göre Anadılını Oset&ccedıl;e olarak kabul eden Osetlerın sayısı %88.2, Rus&ccedıl;a’yı ıyı bılenlerın sayısı ıse % 64.9 dur.
CYBER ABREK TİM